Wisła nieznana

 

Wisła to jedna z ostatnich dużych, względnie naturalnych rzek w środkowej części Europy. Wyjątkowe znaczenie odgrywa w ochronie ptaków – dla wielu gatunków, takich jak rybitwa rzeczna i białoczelna, mewa siwa, sieweczka obrożna i ostrygojad, dolina Wisły jest najważniejszym miejscem gniazdowania w kraju. Potwierdzeniem tego jest to, że praktycznie na całym biegu od ujścia Sanu do ujścia do Morza Bałtyckiego chroniona jest w ramach kilku „ptasich” obszarów Natura 2000. Dotychczasowe, dość przypadkowo zbierane informacje wskazywały, że również koryto rzeki w górnym biegu (powyżej ujścia Sanu) jest istotne dla ptaków. Czy tak jest rzeczywiście?

Wisła pomiędzy Połańcem a Sandomierzem przyjmuje niekiedy naturalny charakter, a tworzące się tam łachy, mielizny i wyspy są istotnym siedliskiem wielu ptaków wodno-błotnych (fot. Tomasz Wilk).

W 2018 roku Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne (MTO) zebrało dzięki akcji crowdfundingowej środki na inwentaryzację wybranych dolin rzecznych w Polsce południowo-wschodniej. Pracami terenowymi objęto trzy rzeki – San, Dunajec oraz właśnie Wisłę. Po raz pierwszy zebrano pełne dane o ptakach z całego 100-km odcinka Wisły od Szczucina do Zawichostu. Dolina ma tu, szczególnie pomiędzy Połańcem a Tarnobrzegiem, wciąż dość naturalny charakter – odsypy, wyspy i szerokie, piaszczyste plaże zapewniają miejsca lęgów dla szerokiej i jednocześnie zagrożonej w naszym kraju grupy ptaków. Odnotowano m.in. około 160 par rybitwy rzecznej, 70 par rybitwy białoczelnej, 120 par sieweczki rzecznej, 5 par ostrygojada oraz 13 par mewy siwej. Uzyskane wyniki wskazują, że badany odcinek Wisły jest najważniejszych lęgowiskiem tych gatunków w Polsce południowej i jedną z najważniejszych krajowych ostoi. Inwentaryzacja potwierdziła też pilną potrzebę ochrony tego odcinka. Choć został on wskazany jako ostoja ptaków o znaczeniu europejskim, nie powstał tu dotychczas „ptasi” obszar Natura 2000, ani żadna inna forma ochrony gwarantująca zachowanie populacji ptaków. W roku 2020 MTO kontynuować będzie inwentaryzację rzek w regionie i przygotuje dokumentację do objęcia ochroną obszarową wybranych fragmentów
inwentaryzowanych rzek.

Tomasz Wilk

---

Dr Tomasz Wilk od ponad 10 lat pracuje w Ogólnopolskim Towarzystwie Ochrony Ptaków, aktywnie działając na rzecz ochrony przyrody. Oprócz tego wspiera działania Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego, realizując m.in. „Projekt Rzeki”. W wolnych chwilach fotografuje i podróżuje.