Charakterystyka przyrodnicza otuliny Bieszczadzkiego Parku Narodowego

W czasach zanikającej bioróżnorodności niezbędne jest zachowanie i ochrona jak największych terenów dzikiej przyrody. Dlatego tak ważna jest niedawno opublikowana książka pt. „Charakterystyka przyrodnicza obszaru otuliny Bieszczadzkiego Parku Narodowego”. Zawiera ona nie tylko charakterystykę otuliny BdPN, ale również wiele ogólnych informacji na temat ochrony przyrody w Polsce. Opracowanie zostało przygotowane przez osoby ze środowiska naukowego od lat zajmujące się ochroną przyrody w Polsce.

Ze wstępu:

„O tym, jak mało takich terenów mamy w Polsce, można przeczytać rozdziale „Historia starań o powiększenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego o jego otulinę” . Na temat bioróżnorodności proponowanych do włączenia w BdPN terenów możemy przeczytać w kolejnych rozdziałach. Poczynając od ogólnej charakterystyki tych terenów, poprzez rozdziały z części „Przyroda otuliny Bieszczadzkiego Parku Narodowego”, dotyczące szaty roślinnej, mykobioty oraz fauny, w tym na temat najbardziej spektakularnych taksonów zwierząt, jak wielka czwórka drapieżników tam występujących (niedźwiedzia brunatnego, wilka szarego, rysia euroazjatyckiego, żbika europejskiego), czy też dużych ssaków kopytnych (jelenia szlachetnego, żubra europejskiego) oraz lubianych chyba najbardziej przez wszystkich ludzi ptaków. W niniejszej monografii przeczytać możemy także o licznych drobnych ssakach (wydrze europejskiej, nietoperzach, gryzoniach) oraz innych kręgowcach (chronionych gadach i płazach, ichtiofaunie) i w końcu o tych mniej docenianych, lecz ważnych dla funkcjonowania ekosystemów: owadach, roślinach i ich zbiorowiskach, mszakach i porostach, z których wiele, to gatunki świadczące o ciągle wysokim stopniu naturalności proponowanych do poszerzenia BdPN terenów. Z tej samej części możemy się dowiedzieć o ogromnej roli martwego drewna w zachowaniu bioróżnorodności w lasach. Powinniśmy chronić w zdecydowanie większym stopniu Bieszczady również dlatego, że tamtejsze lasy są, jak wszystkie naturalne lasy na Ziemi, miejscem pochłaniania dwutlenku węgla, którego rosnące stężenie w atmosferze (łącznie z innymi gazami cieplarnianymi), powoduje globalne ocieplenie. Tematowi klimatu Bieszczadów poświęcony jest jeden rozdziałów, w którym  wskazuje się na brak aktualnych badań dotyczących zmian klimatycznych tego regionu.

Kolejnym, niebagatelnym, powodem jest znaczenie Bieszczadów dla sytuacji hydro-logicznej w naszym kraju – są to lasy wodochłonne, będące miejscem tworzenia rzek. Bieszczady są także terenem zatrzymującym wodę po coraz częstszych deszczach nawalnych, powoli ją uwalniając i zapobiegając powodziom błyskawicznym, które coraz częściej obserwujemy – również z powodu wycinania drzew i tworzenia dróg zrywkowych, które odwadniają lasy i powodują szybszy spływ wody do rzek i potoków. Informacje na ten temat można znaleźć między innymi w rozdziale „Historia starań o powiększenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego o jego otulinę”.

Ludzie i ich siedliska byli obecni w Bieszczadach od wieków (rozdział „Historia gospodarowania na ziemiach otuliny Bieszczadzkiego Parku Narodowego”), lasy te były na przestrzeni tej obecności w różnym stopniu eksploatowane. Mimo to, również poza terenem BdPN, Bieszczady nadal są miejscem, które powinno być przede wszystkim chronione. Niestety, wieloletnie już próby powiększenia obszaru BdPN spotykają się ze sprzeciwem. O podłożu i przebiegu tych konfliktów można przeczytać w rozdziale „Historia starań o powiększenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego o jego otulinę”, a także w rozdziale „Aktualne problemy ochrony przyrody otuliny Bieszczadzkiego Parku Narodowego”. W tym samym rozdziale można znaleźć nie tylko nową propozycję powiększenia BdPN, która koryguje niedociągnięcia wersji z 2010 roku (na której to wersji oparte są pozostałe rozdziały opracowania), ale również możliwości rozwiązania sporów wraz z przedstawieniem potencjalnego funkcjonowania BdPN po jego rozszerzeniu.

W niniejszym opracowaniu podkreśla się konieczność poszerzenia Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Z rozdziału „Budowa geologiczna, rzeźba i krajobraz” można się do-wiedzieć, jak cenny i ciekawy jest proponowany do poszerzenia teren ze względu na walory przyrody nieożywionej. W wielu rozdziałach można przeczytać o zdecydowanie niewłaściwym użytkowaniu tego terenu – wycinkach ponadstuletnich drzew, drogach zrywkowych niszczących nie tylko wodochłonne, ale i glebotwórcze właściwości proponowanych do BdPN terenów, usuwaniu martwego drewna, przekształcaniu naturalnego lasu w sposób zaburzający siedliska zwierząt (np. rysi, chrząszczy). Po lekturze informacji zawartych w niniejszym opracowaniu można jasno powiedzieć, że gospodarka leśna w postaci obecnie pro-wadzonej przez Lasy Państwowe, nie ma żadnego uzasadnienia naukowego. Ponadto, próby motywowania niszczenia lasów na proponowanych do poszerzenia BdPN terenach względami ekonomicznymi nie zdają egzaminu w konfrontacji z koniecznością ochrony przyrody i środowiska, przede wszystkim ze względu na bezpieczeństwo przyszłości społeczeństwa ludzkiego, obecnych i kolejnych pokoleń. Należy, jak piszą Autorzy opracowania, dążyć do zażegnania konfliktów między lokalnymi społecznościami a osobami apelującymi o powięk-szenie BdPN. W żywotnym interesie nie tylko tych społeczności, ale całego społeczeństwa naszego kraju, jest ochrona całych Bieszczadów. Bieszczady, to nie tylko piękna, różnorodna przyroda, ale i bufor bezpieczeństwa w dobie nasilającego się kryzysu klimatyczno-ekologicznego.

Oddajemy Państwu opracowanie, przygotowane w trosce nie tylko o przyrodę Bieszczadów, ale całej przyrody naszego kraju, której Bieszczady są integralną częścią, wspomagając jej właściwe funkcjonowanie. Opracowanie to jest też swego rodzaju wsparciem i apelem o dołączenie do osób postulujących poszerzenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego.”