Dziuple – dendrotelmy
Oto dziuple wypełnione wodą, choć ta na pierwszym zdjęciu może kojarzyć się z czymś innym. Czy tylko ja mam takie skojarzenie jakby ktoś tu zapomniał spuścić wodę?
Dawniej takie dziuple traktowano jako zjawisko szkodliwe, dlatego były czyszczone i drenowane przez arborystów w trakcie pielęgnacji drzew. Dziś wiemy, że to mikrosiedlisko ma duże znaczenie dla wielu leśnych organizmów. Zarówno tych małych, jak i dużych.
W naszych lasach, czyli strefy umiarkowanej dotychczasowe badania dotyczące wykorzystania dziupli wypełnionych wodą koncentrowały się głównie na bezkręgowcach i grzybach. Ostatnio jednak, korzystając z fotopułapek, naukowcom udało się ustalić jakie kręgowce z nich korzystają. Było to co najmniej 11 gatunków ssaków (np. lisy, kuny, wiewiórki, nietoperze, ryjówki, gryzonie), 17 gatunków ptaków (np. grubodzioby, jery, zięby, modraszki, czubatki, pełzacze, kosy, rudziki, siniaki, puszczyki) i jeden gatunek płaza (rzekotka drzewna).
Wspomniane zierzęta odwiedzają dziuple wypełnione wodą najczęściej, aby się z niej napić, zjeść znalezionego w nich owada lub pływające po powierzchni wody nasionko, a poza tym ptaki zażywają w nich również kąpieli.
Dno, a nierzadko także ściany takich dziupli pokryte są drobną, czarno-brązową glebą. Często posiadają wycięcie lub szczelinę, przez którą okresowo lub nieprzerwanie sączy się woda. Woda o pH od kwaśnego po zasadowe, brązowawa, zawiera kwasy humusowe oraz znaczne ilości garbników, przez co dla wielu mniejszych organizmów może być toksyczna.
Dendrotelmy, tak będę od dziś nazywał dziuple wypełnione wodą, od ich niemieckiej nazwy „dendrotelm”*, spotykałem najczęściej w bukach, grabach, dębach, lipach, klonach i jesionach. Od teraz inaczej będę na nie patrzył.
Jeśli macie w swoich ogrodach dendrotelmę, warto o nią zadbać. Podobnie w lasach, powinny to być drzewa, które należy pozostawiać do ich naturalnej śmierci, zwłaszcza obecnie, gdy problem dostępności wody staje się coraz powszechniejszy.
* Od starożytnego greckiego dendron (drzewo) oraz telma (staw).
********************************************
Gossner M.M., Lade P., Rohland A., Sichardt N., Kahl T., Bauhus J., Wolfgang W. Weisser W.W., Petermann J.S. 2015. Effects of management on aquatic tree-hole communities in temperate forests are mediated by detritus amount and water chemistry. Journal of Animal Ecology, 85, 213–226.
Kirsch J.J., Sermon J., Jonker M., Asbeck T., Gossner M.M., Petermann J.S., Basile M. 2021. The use of water-filled tree holes by vertebrates in temperate forests. Wildlife Biology, 1, wlb.00786.
Magyar D., Vass M., Oros G. 2017. Dendrotelmata (water-filled tree holes) as fungal hotspots – a long term study. Cryptogamie Mycologie 38, 55-66.
Wpis ukazał się pierwotnie na stronie Adam Zbyryt – Człowiek z Puszczy – tutaj. Posty z fb nie są recenzowane, stanowią swego rodzaju archiwum informacji z ulotnego środowiska mediów społecznościowych.
Mgr inż. Adam Zbyryt pracuje na Wydziale Biologii Uniwersytetu w Białymstoku i w Polskim Towarzystwie Ochrony Ptaków. Prowadzi popularnonaukowego bloga Adam Zbyryt – Człowiek z Puszczy.
Nauka dla Przyrody 