Stepujące mewy i słonki, czyli sposób na zaklinanie dżdżownic
Zapewne nie raz widzieliście takie nagrania (tutaj link) z podłożoną muzyką. Choć są bardzo zabawne, to ptaki nie robią tego, aby nas rozbawić. Ma to bardzo konkretny cel.
Mimo że zachowanie to wygląda jak taniec, to z zalotami niewiele ma wspólnego. Jest to niezwykły sposób polowania. Mewy i słonki wytwarzają w ten sposób wibracje, które mają naśladować spadające na ziemię krople deszczu.
Zachowanie to zaobserwowano także u innych gatunków ptaków, choć rzadziej, np. kaczek, kosów, śpiewaków czy rudzików. A także u ludzi, o czym możecie przekonać się, oglądając film, do którego link zamieściłem w komentarzu. Obejrzyjcie cały, a gwarantuje wam, że nie będzie żałować
W trakcie deszczu, szczególnie tego ulewnego, dżdżownice licznie wychodzą na powierzchnię gleby. Pewnie nie raz widzieliście to zjawisko, jak pełzają wtedy po drogach czy chodnikach, gdzie masowo giną pod kołami aut lub stopami przechodniów. Nierzadko zdarzało mi się je zbierać wtedy z takich miejsc i przenosić na trawnik.
Istnieje kilka wyjaśnień tego zjawiska. Jednak z hipotez mówi o tym, że dźwięk ten kojarzy im się z dźwiękiem nadciągającego najniebezpieczniejszego drapieżnika, czyli kreta. Nigdy nie zostało potwierdzone w badaniach i pewnie nigdy się to nie uda. Dżdżownice wychodzą z gleby, nawet gdy nie pada, a trawę pokryje wieczorna rosa.
Kolejna, że robią to, aby kopulować na powierzchni. Chociaż dżdżownice są hermafrodytami, większość z nich potrzebuje partnera do rozmnażania. Ale też nie o to chodzi, bo tak zachowuje się zaledwie kilka gatunków z prawie 700 istniejących gatunków.
Inna sugeruje, że migrują w poszukiwaniu nowych terytoriów. Poruszanie się w glebie jest powolne i pochłania dużo energii, nawet dla dżdżownic, natomiast po mokrej ziemi jest łatwiejsze i można w tym czasie pokonywać znacznie większe odległości.
Najdawniejsze wyjaśnienie sugeruje, że zachowanie to ma chronić dżdżownice przez zalaniem w norach i utonięciem. Jednak dżdżownice są w stanie przetrwać nawet kilka dni całkowicie zanurzone w wodzie. Dżdżownice nie mają płuc. Oddychają przez skórę. Tlen i dwutlenek węgla przechodzą przez skórę dżdżownic na zasadzie dyfuzji. Aby doszło do tego, ich skóra musi być wilgotna. W tym celu produkują śluz. Dlatego dżdżownice muszą znajdować się w wilgotnej glebie. Może nie do końca chodzi o unikanie utonięcia, ale okazuje się, że niedobór tlenu faktycznie u niektórych gatunków może powodować, że część dżdżownic wychodzi na powierzchnie gleby.
Sztuka zaklinania robaków był dawniej praktykowana także przez ludzi zwykle przez rybaków poszukujących przynęty. Stosowało się w tym celu różne techniki, choć większość z nich polega na rytmicznym skrobaniu drewnianego kołka wbitego w ziemię płaskim metalowym przedmiotem. Dziś w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie organizowane są zawody w takim zaklinaniu dżdżownic na czas.
*******************************************
Inspiracją do napisania tego postu były książki dla dzieci Wydawnictwo Jedność „Sikorka i jej przyjaciele” oraz „Biedronka i inni mieszkańcy łąki” z serii „Przyroda to przygoda”, gdzie znajduje się wiele ciekawych informacji m.in. na temat mew i dżdżownic.
*******************************************
Chuang S.-C., Chen J. H. 2008. Role of diurnal rhythm of oxygen consumption in emergence from soil at night after heavy rain by earthworms. Invertebrate Biology, 127(1), 80–86.
Wpis ukazał się pierwotnie na facebooku tutaj. Posty z fb nie są recenzowane, stanowią swego rodzaju archiwum informacji z ulotnego środowiska mediów społecznościowych.
Mgr inż. Adam Zbyryt pracuje na Wydziale Biologii Uniwersytetu w Białymstoku i w Polskim Towarzystwie Ochrony Ptaków. Prowadzi popularnonaukowego bloga Adam Zbyryt – Człowiek z Puszczy
Nauka dla Przyrody 