Bio-obserwator

Bio-obserwator (link tutaj) to inicjatywa naukowców z Katedry Bioróżnorodności Leśnej Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, która ma na celu zaangażowanie społeczeństwa w poznawanie przyrody. Realizowane projekty wpisują się w nurt community science (do niedawna citizen science), w którym osoby niezajmujące się zawodowo nauką mogą przyczynić się do postępu naukowego, dostarczając obserwacji. Te, na pierwszy rzut oka proste obserwacje, zebrane w odpowiedni sposób i poddane specjalistycznym analizom, będą w rezultacie stanowiły znaczący wkład w naukę, odpowiadając na aktualne problemy badawcze. Obecnie w ramach Bio-obserwatora funkcjonują trzy projekty dotyczące: bioróżnorodności dziupli dzięciołów, obserwacji dużych drapieżników oraz występowania ssaków w gradiencie urbanizacji.

Naukowcy, przy wsparciu społeczeństwa, tworzą bazę dziupli dzięciołów, w których w tym roku odbył się lęg jednego z krajowych przedstawicieli tej grupy ptaków. Dzięcioły, będące inżynierami ekosystemu, dostarczają każdego roku struktury, które mogą być wykorzystane przez szeroki zespół innych organizmów, włączając ssaki, ptaki i bezkręgowce, a nawet płazy i gady). Głównym celem projektu “Dziuple dzięcioła” jest poznanie bioróżnorodności dziupli na poziomie, który dotychczas nie był dokładnie zbadany, a mianowicie – mykobioty związanej ze strukturami tworzonymi przez te ptaki. Podczas zbierania danych, naukowcy dodatkowo edukują w zakresie rozpoznawania krajowych gatunków dzięciołów oraz zasad etycznego obserwowania ptaków.

“Oko w oko z drapieżnikiem” to próba zebrania i zestawienia bezpośrednich obserwacji dużych ssaków drapieżnych – wilka, rysia i niedźwiedzia. Sukces ochrony dużych drapieżników, skutkujący wzrostem liczebności i zasięgu ich występowania, połączony z ekspansją terenów zdominowanych przez człowieka w obszary dotychczas względnie wolne od antropopresji, stwarza potencjał do spotkań między ludźmi a tymi zwierzętami. Ze względu na emocje, jakie budzą duże drapieżniki, wiedza na ich temat jest kwestią niezwykle istotną nie tylko z perspektywy ekologii i funkcjonowania ekosystemów lub populacji zwierząt, ale także w aspekcie społecznym. Celem projektu jest opisanie okoliczności i charakteru spotkań między ludźmi a dużymi drapieżnikami. Wnioski płynące z tych badań mają na celu poszerzenie wiedzy o możliwościach koegzystencja ludzi i zwierząt.

Naturalną konsekwencją ekspansji terenów zurbanizowanych jest występowanie dzikich zwierząt w pobliżu zabudowy, gdzie znajdują one nowe, odpowiadające im nisze w środowisku przekształconym przez człowieka. W ramach projektu “Okno na ssaki” naukowcy mają na celu poznanie rozmieszczenia ssaków w obszarach stałego przebywania ludzi, obejmujących gradient urbanizacji od terenów wiejskich po centra miast. Równoległym celem projektu jest również określenie akceptacji społecznej dla obecności ssaków w sąsiedztwie siedzib ludzkich. Respondenci z każdego zakątka kraju mają możliwość wzięcia udziału w projekcie, zgłaszając gatunki, które obserwują w swojej najbliższej okolicy. Każde zgłoszenie ma duże znaczenie poznawcze, niezależnie od tego, czy w okolicy obserwujemy regularnie liczne gatunki dzikich zwierząt, czy też tylko sporadycznie widujemy koty, krety lub jeże. Wiedza na temat dzikiej fauny, która występuje blisko nas jest coraz bardziej istotna dla jej skutecznej ochrony oraz wdrożenia niezbędnych działań edukacyjnych, ale także wypracowania mechanizmów zapewniających ich harmonijne współwystępowanie z ludźmi.

Zachęcamy wszystkich do aktywnego udziału w ogólnopolskich projektach, które obecnie są dostępne na naszej stronie internetowej. Bio-obserwator to nowa i dynamicznie rozwijająca się inicjatywa, która jest otwarta na nowe projekty. Zachęcamy nie tylko do dzielenia się swoimi obserwacjami, ale również do dołączenia do platformy z autorskimi badaniami przyrody z zakresu community science. Oferujemy wsparcie techniczne i pomoc merytoryczną w zaplanowaniu i przeprowadzeniu badań.