Powodzie i susze – jak chronić ludzi w zgodzie z naturą

Zmiany klimatu niosą dla Polski coraz wyższe ryzyko długich okresów suszy i nagłych wezbrań rzek. Z tego powodu konieczne staje się poszukiwanie nowych rozwiązań w dziedzinie gospodarowania zasobami wodnymi, które pozwolą skutecznie ochronić ludzi przed skutkami powodzi i suszy, rozsądnym kosztem i bez powodowania szkód w przyrodzie. Takim rozwiązaniom poświęcona była konferencja „Powódź i susza – jak chronić ludzi w zgodzie z naturą“, która odbyła się 21 i 22 marca 2019 r. we Wrocławiu. Jako Nauka dla Przyrody byliśmy jednym z partnerów wydarzenia, a wśród prelegentów byli związani z nami naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego: dr hab. Wiktor Kotowski, dr Andrzej Mikulski i dr inż. Marta Wiśniewska.

Nagranie z przebiegu konferencji dostępne jest tutaj.

Rozwiązania wykorzystujące naturalne zjawiska i procesy przyrodnicze (nature-based solutions) są coraz częściej postrzegane jako optymalnie łączące skuteczność, efektywność kosztową  i pozytywny wpływ na przyrodę. Działania takie jak renaturyzacja rzek i potoków czy przywracanie mokradeł umożliwiają zatrzymywanie wód opadowych w górnych częściach zlewni, ograniczając ryzyko niszczycielskich wezbrań i powodzi na głównych rzekach. Pozwalają także wykorzystać zdolności retencyjne dolin rzecznych i bagien, znacznie przewyższające potencjalną pojemność sztucznej infrastruktury retencyjnej, umożliwiając odnawianie się zasobów wód podziemnych i zapewniając dostępność wody pitnej oraz wody dla rolnictwa.

Działania te są również bardziej efektywne ekonomicznie – można dzięki nim osiągnąć odpowiedni poziom ochrony przeciwpowodziowej i skutecznie łagodzić skutki suszy dużo niższym kosztem niż w przypadku budowy infrastruktury hydrotechnicznej. Ich ogromną przewagą jest też korzystny wpływ na przyrodę – rozwiązania naturalne nie tylko nie wiążą się z degradacją przyrody, ale umożliwiają odtwarzanie ekosystemów rzecznych i bagiennych z ich bogactwem dzikiego życia.

Podczas wrocławskiej konferencji rozmawiano m.in. o tym, na czym polegają naturalne rozwiązania w obszarze ochrony przed skutkami powodzi i suszy, jak je projektować i wdrażać, i o ich miejscu w budżecie Unii Europejskiej. Konferencja adresowana była przede wszystkim do przedstawicieli władz publicznych odpowiadających na różnych szczeblach za gospodarkę wodną oraz do wszystkich osób zainteresowanych tematyką gospodarki wodnej i ochrony wód.

W pierwszym dniu wydarzenia odbyła się seria mini-wykładów prezentujących obecny stan wiedzy naukowej na temat skutecznych sposobów ochrony przeciwpowodziowej i łagodzenia skutków suszy (w tym – aspektów ekonomicznych), a także dyskusja panelowa z udziałem przedstawicieli nauki oraz władz publicznych odpowiedzialnych za zarządzanie zasobami wodnymi w Polsce.

W drugim dniu odbyły się warsztaty dla przedstawicieli władz samorządowych i instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie zasobami wodnymi, obejmujące prezentację przykładów już wdrożonych rozwiązań oraz możliwości finansowania podobnych działań z funduszy unijnych w ramach przyszłego budżetu UE.

Konferencja współorganizowana była przez Przedstawicielstwo Regionalne Komisji Europejskiej we Wrocławiu, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu oraz Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć.

Komentarze:

Jacek Wasik, dyrektor Przedstawicielstwa Regionalnego KE we Wrocławiu:

Polityka klimatyczna, obejmująca także adaptację do zmian klimatu, jest od dwóch dekad jednym z głównych priorytetów Unii Europejskiej. Innym ważnym priorytetem jest ochrona środowiska naturalnego, w tym bioróżnorodności, ekosystemów i wód. Chciałbym, by wrocławska konferencja stała się okazją do rozmowy o tym, jak można te dwa priorytety połączyć i wzmocnić, oraz o unijnym wsparciu działań w tym obszarze.

Prof. Bożena Ryszawska, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu:

Uczelnia, na której pracuję, jest mocno zaangażowana w działania służące ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i ochronie klimatu. Nasze doświadczenia pokazują, że działanie na rzecz klimatu przynosi również wymierne ekonomiczne i społeczne korzyści ludziom. W obszarze adaptacji do zmian klimatu jest podobnie: działając w zgodzie z przyrodą, a nie przeciwko niej, można nie tylko skutecznie chronić ludzi przed skutkami powodzi i suszy, ale również poprawiać jakość środowiska, w którym żyją, oraz integrować i aktywizować lokalne społeczności.

Joanna Furmaga, prezes Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć:

Przebieg negocjacji przyszłego budżetu UE wskazuje, że po 2020 r. czeka nas przesunięcie akcentów w polityce spójności. Dostępnych będzie więcej środków unijnych na walkę ze zmianami klimatu i adaptację do nich, a jednocześnie preferowane będą działania sprzyjające przyrodzie, bez szkodliwego wpływu na środowisko. Naturalne rozwiązania w dziedzinie ochrony przeciwpowodziowej i łagodzenia skutków suszy doskonale się w to wpisują, dlatego warto zwrócić na nie uwagę.

Kontakt:

Izabela Zygmunt, Polska Zielona Sieć, 502 036 987

Jan Ruszkowski, Polska Zielona Sieć, 501 751 850