Rodzinne spacery przyrodnicze po Krakowie – przewodnik

Szanowni rodzice, „marnujmy” czas z dziećmi w miejskiej i podmiejskiej przyrodzie – czytamy w spacerowniku po nieużytkach i dzikiej przyrodzie Krakowa. Mamy coraz więcej twardych danych naukowych świadczących o tym, jak wiele korzyści oferuje kontakt z przyrodą od najmłodszych lat. A spędzamy w niej, niestety, coraz mniej czasu. Dlatego autorzy tej publikacji proponują 11 sprawdzonych tras w różnych lokalizacjach Krakowa, które można eksplorować codziennie i samodzielnie.

Autorzy spacerownika (dr Kasper Jakubowski – architekt krajobrazu i Joanna Kajzer-Bonk – ekolożka z Wydziału Biologii UJ i Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego) przekonują, że jeśli chcemy skutecznie chronić cenne naturalne ekosystemy, takie jak Puszcza Białowieska, to musimy umieć ocalić i udostępniać (przybliżać) dla ludzi różnorodne „małe Puszcze Białowieskie”, „miejskie Amazonki”, bagna, „stepy” nieużytków, kamieniołomy, a nawet nieczynne torowiska, i inne ostoje dzikiej przyrody w miastach. W spacerowniku „Oswajamy przyrodę miasta i okolic” proponują kilka pomysłów i gotowych scenariuszy do zabaw z dziećmi, które z powodzeniem urozmaicą miejskie „mikrowyprawy”. Wszystko po to, aby lepiej poznać dziedzictwo przyrodnicze miasta i lokalną przyrodę, znajdującą się często w zasięgu pieszej, codziennej dostępności. Żeby mieć kontakt z przyrodą, wcale nie trzeba wyjeżdżać z miasta. Wystarczy umieścić czas na przyrodę w cotygodniowym grafiku. Informacje o licznych korzyściach, jakie przyroda oferuje mieszkańcom miast, znajdziemy m.in. w wybranej literaturze na końcu publikacji.

W spacerowniku zwrócono uwagę na syndrom deficytu natury (to termin coraz częściej pojawiający się w literaturze naukowej, a zaproponowany przez Richarda Louv’a; „Ostatnie dziecko lasu”, wyd. Relacja, Warszawa 2014; „Witamina N”, wyd. Mamania, Warszawa 2016), obserwowany u dzieci w społeczeństwach krajów rozwiniętych. Dzieci, szczególnie te żyjące w miastach, mają coraz mniej możliwości, aby doświadczać w sposób spontaniczny przyrody i mieć z nią częsty, a nie okazjonalny kontakt. Spacerownik, wydany przez Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu (REFA), pokazuje, w jaki sposób można zachęcić je (ale również dorosłych) do spędzania czasu na łonie natury, kreatywnie i bezpiecznie.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że bezpośrednią inspiracją do jego napisania była encyklika ekologiczna Laudato si’ papieża Franciszka (2015). Prof. January Wejner (Wydział Biologii UJ) napisał o niej, że „to popularny wykład naukowej ekologii, uzasadniający wybór wartości. Świetny esej, krótki, zwięzły”.  (J. Wejner w rozmowie z B. Strzelczykiem, Halo, tu Ziemia, „Tygodnik Powszechny”, nr 35, 2017). Okazuje się, że papież, duchowy przywódca Kościoła Katolickiego, właśnie w ekologii i edukacji ekologicznej upatruje szansy na współpracę pomiędzy różnymi organizacjami oraz dialog nauki i religii w obliczu współczesnych wyzwań społeczno-środowiskowych. A za jedno z takich wyzwań papież uważa „brak fizycznego kontaktu z naturą” (LS 44). Encyklika Laudato si’ stała się inspiracją dla całego projektu edukacyjnego zrealizowanego przez REFA w dzikiej przyrodzie Krakowa i skierowanego do jego mieszkańców.

Warto dodać, że autorzy spacerownika kontynuują swoje działania edukacyjne poprzez inicjatywę: „Dzieci w Naturę”. Planowany jest m.in. kolejny spacerownik po nowych, pół-dzikich terenach przyrodniczych w Krakowie.

Spacerownik (w postaci pliku .pdf) można pobrać tutaj.

Spacerownik doczekał się recenzji, m.in. na blogu Fajne Dziecko: https://www.fajnedziecko.pl/spacerownik-rodzinne-spacery-przyrodnicze-krakowie/

O projekcie edukacyjnym REFA pn. „Oswajamy przyrodę miasta i okolic” i jego efektach: https://www.swietostworzenia.pl/nasze-dzialania/przyroda-miasta

O nowej inicjatywie „Dzieci w Naturę”: www.dzieciwnature.pl

Zobacz też: „Mikro-wyprawy nad Wisłę i nie tylko: spacerownik po przyrodzie Warszawy„