Apel dziekanów: Na 100 lecie Niepodległej – 100% Puszczy Białowieskiej Parkiem Narodowym
„Bo gdybyś przeszedł bory i podszyte knieje, / Trafisz w głębi na wielki wał pniów, kłód, korzeni, /
Obronny trzęsawicą, tysiącem strumieni /
(...)
Na dole jak ruiny miast: tu wywrot dębu /
Wysterka z ziemi na kształt ogromnego zrębu; /
Na nim oparte, jak ścian i kolumn obłamy, /
Tam gałęziste kłody, tu na wpół zgniłe tramy”
(Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”). Na zdjęciu - „wał pniów, kłód, korzeni” w głębi Puszczy Białowieskiej, fot. Karol Zub
W czerwcu b.r. w Gdańsku odbyła się Konferencja Dziekanów Wydziałów Przyrodniczych Uniwersytetów Polskich. Zebrani na konferencji dziekani wszystkich wydziałów przyrodniczych uniwersytetów w Polsce wystosowali do Prezydenta i Premiera RP następujący apel:
Apel Konferencji Dziekanów Wydziałów Przyrodniczych Uniwersytetów Polskich
w sprawie utworzenia Parku Narodowego na obszarze całej Puszczy Białowieskiej w setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę
„Na 100 lecie Niepodległej – 100% Puszczy Białowieskiej Parkiem Narodowym”
Szanowny Pan
Andrzej Duda
Prezydent RPSzanowny Pan
Mateusz Morawiecki
Prezes Rady MinistrówSzanowny Panie Prezydencie
Szanowny Panie PremierzeKonferencja Dziekanów zgodnie postuluje o objęcie całej polskiej części Puszczy Białowieskiej ochroną w formie parku narodowego.
Polska przyroda jest naszym narodowym dziedzictwem i skarbem, który powinien być doceniany i chroniony nie mniej niż zabytki historii i kultury, a także służyć promocji naszego kraju na arenie międzynarodowej. W szczególny sposób dotyczy to Puszczy Białowieskiej – unikalnego obszaru przyrodniczego o 600-letnej tradycji ochrony, rozpoznawalnego na całym świecie, trafnie nazwanego w 2006 r. przez ówczesnego Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego „perłą w koronie ojczystej przyrody”. Chroniona od XV wieku przez polskich królów, pomimo zniszczeń i strat jakich doświadczyła jej przyroda w XX wieku, nadal powszechnie uchodzi za najlepszy wzorzec lasu naturalnego w skali całej Europy. Status ten potwierdza bibliografia naukowa Puszczy, obejmująca setki publikacji w najbardziej prestiżowych krajowych i międzynarodowych wydawnictwach. Puszcza Białowieska stanowi zatem dla Polaków źródło zachwytu, dumy i wdzięczności dla wielu przeszłych pokoleń kontynuujących królewską tradycję jej ochrony.
W czerwcu 2014 r. UNESCO uznało całą Puszczę Białowieską (w granicach niewiele odbiegających od historycznych granic królewskiej puszczy, obejmujących zarówno polską jak i białoruską część) transgranicznym Obiektem Światowego Dziedzictwa „Bialowieza Forest”. Jest to najwyższe międzynarodowe wyróżnienie nadawane obiektom kulturowym i przyrodniczym posiadającym wyjątkową w skali świata, uniwersalną wartość. Puszcza jest jedynym w Polsce obszarem przyrodniczym na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, obok takich pereł naszego dziedzictwa kulturowego jak Zamek Wawelski, Kopalnia Soli w Wieliczce, czy Starówka Zamojska. Umieszczenie Puszczy Białowieskiej na liście Światowego Dziedzictwa stanowi de facto wyraz uznania przez międzynarodową społeczność ogromnej wartości owoców jagiellońskiego systemu ochrony całej Puszczy.
Polska część Puszczy Białowieskiej zarządzana jest według dwóch różnych, sprzecznych pod względem celu ustaw. Gospodarowanie w Białowieskim Park Narodowym reguluje Ustawa o Ochronie Przyrody, określająca „cele, zasady i formy ochrony przyrody żywej i nieożywionej oraz krajobrazu”, a na obszarach poza nim, Ustawa o Lasach, regulująca sposób zarządzania lasami gospodarczymi. Ta sytuacja prowadzi do rozbieżnych ocen tych samych zjawisk przyrodniczych i uniemożliwia przyjęcie spójnego, a zarazem skutecznego systemu ochrony. Zasadniczych różnic między celami parku narodowego i gospodarki leśnej nie są w stanie zatrzeć istniejące na obszarze Puszczy formy ochrony przyrody: rezerwaty przyrody, ostoja Natury 2000, Rezerwat Biosfery, itd. Od lat 90. ubiegłego wieku, wiele autorytetów nauki i kultury postulowało rozszerzenie granic parku narodowego na teren całej Puszczy. W 2006 roku Prezydent RP Lech Kaczyński powołał Zespół do opracowania projektu ustawy regulującej status dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Puszczy Białowieskiej. W wyniku prac Zespołu ustalono, iż „jedynym i najlepszym rozwiązaniem, które zaspokoi potrzeby ochrony przyrody i sprosta oczekiwaniom społecznym jest objęcie obszaru Puszczy Białowieskiej parkiem narodowym o zróżnicowanych regułach ochronnych”. Uważamy, że należy powrócić do idei jaka przyświecała śp. Prezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu, przywrócenia jednolitego, państwowego systemu ochrony dla całej polskiej części Puszczy, podobnie jak ma to miejsce po stronie białoruskiej.
Obecnie zaledwie około 30% powierzchni polskiej części Puszczy Białowieskiej jest objęte ochroną w formie parku narodowego i rezerwatów przyrody. Uważamy, że rok 2018, w którym świętujemy setną rocznicą odzyskania przez nasz kraj niepodległości, jest doskonałym momentem, aby po wielu latach sporów, nasz największy skarb natury, objąć ochroną na całym obszarze. Zwracamy się do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz Rady Ministrów o podjęcie działań zmierzających do objęcia ochroną całej Puszczy Białowieskiej.
Dodatkowe poparcie dla apelu Konferencji Dziekanów wystosowały następnie Rady Wydziałów:
- Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego
- Wydziału Biologii Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Wydziału Biologiczno-Chemicznego Uniwersytetu w Białymstoku
- Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego
- Wydziału Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
- Wydziału Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskieg w Olsztynie
- Wydziału Oceanografii i Geografii Uniwersytetu Gdańskiego
- Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego
- Wydziału Nauk Biologicznych Uniwersytetu Zielonogórskiego
Zobacz też:
O Przyrodzie Niepodległej: źródła, korzenie i ziarna polskości
Więcej o Puszczy Białowieskiej – zob. np.:
https://naukadlaprzyrody.pl/2018/02/07/historia-czlowieka-w-puszczy-bialowieskiej/
https://naukadlaprzyrody.pl/2017/12/11/co-wynika-z-inwentaryzacji-w-puszczy-bialowieskiej/
Nauka dla Przyrody 